पत्रलेखन मराठी – संपूर्ण मार्गदर्शन Letter In Marathi (Patralekhan In Marathi)

पत्रलेखन मराठी – संपूर्ण मार्गदर्शन Letter In Marathi (Patralekhan In Marathi)

नमस्कार प्रिय वाचक मित्रानो, आज आपण पत्रलेखन म्हणजे काय? पत्रलेखनाचे प्रकार किती? पत्रलेखन कश्या पद्धतीने करायचे? पत्रलेखनाचा नमुना कसा असतो. कित्ती प्रकारचे पत्र हे लिहिले जातात. याची संपूर्ण माहिती आपण आजच्या लेखामधून जाणून घेणार आहोत. हा लेख आपण शेवटपर्यंत वाचवा आपल्याला सर्व पत्राचे नमुने अर्ज तुम्हाला खालील दिलेले आहेत.

पत्रलेखन मराठी निबंध | औपचारिक पत्र लेखन उदाहरण | अनौपचारिक पत्र मराठी | पत्रलेखन कसे करावे | मराठी पत्रलेखन नमुने | शालेय पत्र लेखन मराठी | मित्राला पत्र मराठी | शिकवण्या सुटल्याबद्दल पत्र | शिकवण्या सुरू झाल्याबद्दल पत्र | पालकांना पत्र मराठी

---

औपचारिक आणि अनौपचारिक पत्र म्हणजे काय?

औपचारिक पत्र आणि अनौपचारिक पत्र म्हणजे काय?
खाली दोन्ही प्रकारांची सोपी आणि स्पष्ट व्याख्या दिली आहे:

---

१. औपचारिक पत्र (Formal Letter):

औपचारिक पत्र हे व्यावसायिक, शासकीय किंवा शालेय कामांसाठी लिहिले जाते. यामध्ये भाषाशैली गंभीर, आदरयुक्त व व्याकरणदृष्ट्या अचूक असते.

उदाहरणे:

मुख्याध्यापकांना रजेचे अर्ज

नोकरीसाठी अर्ज

पालकांना शाळेतील सूचनापत्र

सरकारी अधिकाऱ्यांना तक्रार पत्र

वैशिष्ट्ये:

ठराविक रचना (प्रेषक, प्राप्तकर्ता, विषय, मजकूर, धन्यवाद, सही)

औपचारिक, शिष्ट आणि स्पष्ट भाषा

विषयाशी संबंधित थेट माहिती

---

२. अनौपचारिक पत्र (Informal Letter):

अनौपचारिक पत्र हे आपल्या नातेवाईक, मित्र, कुटुंबीय यांना लिहिले जाते. यात भाषा मोकळी, आपुलकीची आणि भावनिक असते.

उदाहरणे:

मित्राला सुट्टीतील अनुभव सांगणे

आजीला वाढदिवसाच्या शुभेच्छा

भावाला परीक्षा कशी झाली ते विचारणे

वैशिष्ट्ये:

बंधनकारक रचना नाही

प्रेमळ, विनोदी किंवा भावनिक शैली

जिव्हाळ्याचा संवाद

---

थोडक्यात:

औपचारिक पत्र = कामासाठी

अनौपचारिक पत्र = आपुलकीसाठी

---

पत्रलेखनाचे महत्व

चला विद्यार्थी मित्रानो, आज आपण पत्रलेखन म्हणजे क्या सविस्तर समजून घेवूया!

पत्रलेखन म्हणजे काय?

पत्रलेखन म्हणजे एखाद्या व्यक्तीला किंवा संस्थेला आपले विचार, भावना, माहिती किंवा संदेश लेखी स्वरूपात कळवण्याची प्रक्रिया. पत्रलेखन हे संवादाचे एक प्रभावी माध्यम आहे, जे वैयक्तिक तसेच व्यावसायिक गरजांसाठी वापरले जाते.

• आपल्या मनातील भावना, विचार, मते अभिव्यक्त करायचे माध्यम म्हणजे आपण त्यालाच बोलणे असे म्हणतो. पण बोलताना आपण एखादा मुद्दा विसरू शकतो. किवा आपल्याला तो आठवणार नाही पण आपण पत्रलेखन करत असताना आपल्याला विविध विचार हे सुचत असतात, आपल्याला विचार करण्यासाठी वेळ हि मिळत असतो, त्यामुळे पत्रलेखन हे मुद्देसूद मांडणी, सुसंगत पणा याची सांगड घालून आपले विचार समोरच्या व्यक्तीपर्यंत अधिक प्रभावी पोहचत असतात. यालाच पत्रलेखन असे म्हणतात.
• आता पत्रलेखन हे फक्त औपचारिक पद्धतीने जास्त प्रमाणात केले जाते. कारण आता सोशिअल मेडिया (whatsapp, Teligram , Instagram Facebook) यासारखे प्रभावी माध्यम असल्यामुळे क्षणात आपण संपर्क साधू शकतो . कारण भ्रमणध्वनी(मोबाईल) क्षणात संपर्क आपण हव्या त्या व्यक्तीशी व्हीडीओ call द्वारे आपण बोलू शकतो. त्या शुभेछ्या असो, अभिनंदन असो किंवा तब्बेतीची विचारपूस असेल हे आपण call वर देऊ शकतो. पण एक काळ असा हि होतो कि एका पत्राची वाट हप्ता-महिनाभर बघावी लागायची जेव्हा एखाद्या वेळेस गल्लीमध्ये पोस्टमन आला कि खूप आनंद व्हायचा कारण आपल्याला कोणाचे तरी पत्र आले आहे. एका पत्रामध्ये प्रेम, आदर, आपुलीकी व काळजी असायची. आताचा ह्या तात्पुरत्या संभाषनात खरच जाणवते का ? ! निरोपाची वाट बघणे किंवा आपल्या जिवलग माणसाच्या पत्राची वाट बघणे किती संयम होता. आताच्या ह्या सोशिअल मेडियाच्या युगात आहे का? असे असंख्य प्रश्न निर्माण होतात. पण असो विज्ञान आणि तंत्रज्ञानामुळे झटपट होणारे बद्दल आपल्याला खूप फायदेशीर हि ठरत आहेत. आपल्या प्रगतीला चालना हि मिळत आहे.

औपचारिक पत्र लेखन नमुना

पत्रलेखनाचे प्रकार:

पत्रलेखनाचे मुख्यतः दोन प्रकार असतात:

१) औपचारिक पत्र (Formal Letters):

Formal Letter In Marathi

औपचारिक पत्राचा वापर शासकीय, व्यावसायिक, शैक्षणिक आणि इतर अधिकृत कामांसाठी केला जातो.

उदाहरणे:

• अर्ज (नोकरीसाठी, शाळा-कॉलेजमध्ये प्रवेशासाठी)

• निमंत्रण पत्र

• तक्रार पत्र

• चौकशी पत्र

• मागणी पत्र (अधिकृत माहिती मागवण्यासाठी पत्र)

• विनंती पत्र

• व्यावसायिक पत्र

२) अनौपचारिक पत्र (Informal Letters):

Informal Letter In Marathi

• अनौपचारिक पत्र हे पत्र कुटुंबीय, मित्र, नातेवाईक यांना वैयक्तिक संवादासाठी लिहिले जाते.

उदाहरणे:

• मित्राला वाढदिवसाच्या शुभेच्छा देणारे पत्र

• नातेवाईकाला तब्येतीबद्दल विचारणा करणारे पत्र

• सुट्टीतील अनुभव सांगणारे पत्र

पत्रलेखनाचे महत्त्व:

• संवाद अधिक स्पष्ट व प्रभावी होतो.

• आवश्यक नोंदी आणि पुरावे मिळतात.

• औपचारिक व्यवहार सुलभ होतात.

• वैयक्तिक नातेसंबंध दृढ होतात.

औपचारिक पत्राची मांडणी खालीलप्रमाणे असावी

औपचारिक पत्र हि बहुतेक वेळा आपण अनोळखी, अपरिचित व्यक्तिना लिहित असतो. या पत्राच्या माध्यामतून आपण आपले काम करून घेण्याचा, काही माहिती मिळवण्याचा भूमिकेत असतो. त्यामुळे ह्या पत्राचे लेखन

• औपचारिक पत्र लिहिताना खालील स्वरूप पाळावे:

१) पाठविणाऱ्याचा पत्ता:

• पत्र पाठवणाऱ्या व्यक्तीचा किंवा संस्थेचा पूर्ण पत्ता लिहावा.

• हा पत्ता उजव्या कोपऱ्यात लिहिला जातो.

२) दिनांक:

• पत्त्याच्या खाली दिनांक लिहावा.

• उदा. 04 एप्रिल 2025

३) प्राप्तकर्त्याचा पत्ता:

• ज्या व्यक्ती किंवा संस्थेला पत्र पाठवायचे आहे, त्यांचा पत्ता लिहावा.

• उदा. प्राचार्य, महात्मा गांधी विद्यालय, पुणे

४) विषय:

• पत्राचा मुख्य उद्देश संक्षेपात एका ओळीत लिहावा.

• उदा. “शिष्यवृत्तीसाठी अर्ज करण्याबाबत”

५) संबोधन:

• पत्र कुणाला लिहित आहात त्यावरून योग्य संबोधन वापरावे.

• उदा. “माननीय महोदय,” / “आदरणीय सर,”

६) पत्राचा मुख्य भाग (मुख्य मजकूर):

• प्रस्तावना: पत्र का लिहित आहात याची सुरुवात करा.

• मुख्य आशय: विषयाचे तपशीलवार स्पष्टीकरण द्या.

• उपसंहार: पत्राचा उद्देश पुन्हा स्पष्ट करून शिष्टाचार दाखवा.

७) समाप्ती:

• “धन्यवाद,” “आपला विश्वासू,” आज्ञार्थी यांसारखे शब्द वापरून पत्र संपवा.

८) पाठवणाऱ्याचे नाव व स्वाक्षरी:

• संपूर्ण नाव व आवश्यक असल्यास स्वाक्षरी करावी.

• उदाहरण:

---

शालेय विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त उदाहरणे

प्रेषक:

अजय पवार

साईनगर, नाशिक – 422001

दिनांक: 04 एप्रिल 2025

प्रती

प्राचार्य,

महात्मा गांधी विद्यालय,

महाराष्ट्र- पिन कोड टाकावा

विषय: शिष्यवृत्तीसाठी अर्ज करण्याबाबत

माननीय महोदय,

मी अजय पवार , इयत्ता १० वी मध्ये आपल्याच शाळेमध्ये शिकत असून. माझा रोल:-४४४ आहे. माझी घरची परिस्थिती खूप हलाखीची असल्यामुळे मला शिष्यवृत्तीची खूप गरज आहे. माझ्या शैक्षणिक प्रगतीस मदत होण्यासाठी मला शाळेच्या शिष्यवृत्ती योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे. कृपया मला यासाठी आवश्यक प्रक्रिया आणि पात्रतेविषयी माहिती द्यावी.

आपली सकारात्मक मदत मिळेल, अशी अपेक्षा आहे.

धन्यवाद.

आपला विद्यार्थी,

अजय पवार

(सही करावी)

---

Complaint Letter In Marathi

Takrar Patra In Marathi

तक्रार पत्र

वीजपुरवठा संबंधित तक्रार पत्र

प्रेषक

(आपले नाव, संपूर्ण पत्ता)

प्रति,

कार्यकारी अभियंता,

[MSEB/महावितरण कार्यालयाचे नाव],

[शहर/गावाचे नाव],

[पिन कोड]

विषय: वारंवार खंडित होणाऱ्या वीजपुरवठ्याबाबत तक्रार

महोदय,

मी [आपले नाव], रहिवासी [आपला पत्ता] येथे राहतो. आमच्या भागात गेल्या काही दिवसांपासून वारंवार वीजपुरवठा खंडित होत आहे. अचानक वीज जात असल्याने घरगुती तसेच व्यावसायिक कामकाजात अडथळा निर्माण होत आहे. तसेच, विद्यार्थ्यांचे शिक्षण आणि ऑनलाइन कामकाजावरही याचा विपरीत परिणाम होत आहे.

अनेक वेळा वीजपुरवठा बंद होण्याचे कारण स्पष्ट न करता तो तासन्‌तास येत नाही, त्यामुळे नागरिकांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर असंतोष निर्माण झाला आहे. कृपया या समस्येची तत्काळ दखल घेऊन योग्य ती कारवाई करावी आणि नियमित वीजपुरवठा सुरळीत करावा.

आपल्याकडून लवकरात लवकर योग्य ती कार्यवाही होईल अशी अपेक्षा आहे.

धन्यवाद!

आपला विश्वासू,

[आपले नाव]

[आपला संपर्क क्रमांक]

[दिनांक]

---

परीक्षेत विचारले जाणारे पत्र

Inquiry Letter In Marathi

Chaukashi Patra In Marathi

चौकशी पत्र

पदव्युतर अभ्यासक्रमाची माहिती मिळवण्यासाठी केलेली चौकशी पत्र खालीलप्रमाणे

प्रेषक:

[तुमचे नाव]

[तुमचा पत्ता]

[तुमचा ईमेल]

[तुमचा संपर्क क्रमांक]

दिनांक: [पत्र लिहिण्याची तारीख]

प्रती

प्राचार्य / प्रवेश विभाग प्रमुख

[विद्यापीठ / महाविद्यालयाचे नाव]

[महाविद्यालयाचा पत्ता]

विषय: पदव्युत्तर अभ्यासक्रमाविषयी चौकशी

महोदय/महोदया,

मी [तुमचे पूर्ण नाव] आहे आणि मी सध्या [तुमच्या सध्याच्या शिक्षणाची माहिती, उदा. बी.ए., बी.एससी., बी.कॉम. इ.] पूर्ण केले आहे. मला आपल्या संस्थेत प्रवेश घ्यायचा आहे पण मला पदव्युतर अभ्यासक्रमाबद्दल माहिती हवीय!  उपलब्ध असलेल्या पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांबद्दल अधिक माहिती हवी आहे.

कृपया मला खालील गोष्टींबाबत माहिती द्यावी:

1. उपलब्ध पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांची यादी

2. प्रवेश प्रक्रिया आणि पात्रता निकष

3. शुल्क रचना आणि शिष्यवृत्ती संधी

4. प्रवेशासाठी लागणारी कागदपत्रे

5. महाविद्यालयातील सुविधांची माहिती (ग्रंथालय, प्रयोगशाळा, वसतिगृह इ.)

आपण मला ही माहिती लवकरात लवकर उपलब्ध करून द्याल अशी अपेक्षा आहे. तसेच, प्रवेश प्रक्रियेसंबंधी कोणतेही महत्त्वाचे तारखा असल्यास, त्या देखील कळवल्यास उपयुक्त ठरेल.

धन्यवाद!

आपला विश्वासू,

[तुमचे नाव]

---

Request Letter in Marathi

Vinanti Patra In Marathi

विनंती पत्र

शाळेजवळ बस थांबवण्यासाठी विनंती पत्र

प्रति,
सन्माननीय अधिकारी,
परिवहन विभाग,
[तुमच्या शहराचे नाव]

विषय: शाळेजवळ बस थांबवण्याबाबत विनंती

महाशय,

मी, [तुमचे नाव], [शाळेचे नाव] या शाळेतील पालक/शिक्षक/स्थानिक रहिवासी, आपल्या निदर्शनास आणून देऊ इच्छितो की आमच्या शाळेजवळ नियमित बस थांबा नसल्यामुळे विद्यार्थ्यांना आणि पालकांना मोठ्या अडचणींचा सामना करावा लागतो.

विद्यार्थ्यांना सुरक्षिततेच्या दृष्टीने बस थांबण्यासाठी योग्य जागा उपलब्ध नसल्याने अपघाताची शक्यता वाढते. तसेच, त्यांना दूरच्या थांब्यावर जावे लागते, ज्यामुळे वाहतुकीच्या समस्याही निर्माण होतात.

आपण कृपया या समस्येकडे लक्ष द्यावे आणि शाळेजवळ योग्य ठिकाणी बस थांबवण्याची व्यवस्था करावी, ही नम्र विनंती. त्यामुळे विद्यार्थी सुरक्षिततेने आणि सोयीस्कररीत्या प्रवास करू शकतील.

धन्यवाद!

आपला विश्वासू,
[तुमचे नाव]
[पत्ता]
[संपर्क क्रमांक]
[दिनांक]

---

मित्राला वाढदिवसाच्या शुभेछ्या देणारे पत्र

वाढदिवसाच्या हार्दिक शुभेच्छा!

प्रिय [मित्राचे नाव],

सप्रेम नमस्कार!

तुझ्या वाढदिवसाच्या खास दिवशी तुला मनःपूर्वक शुभेच्छा देताना मला खूप आनंद होतो आहे. तुझं आयुष्य आनंदाने, प्रेमाने, आणि यशाने भरलेलं असो, हीच परमेश्वरचरणी प्रार्थना.

आपली मैत्री ही खूप खास आहे. शालेय जीवनापासून सुरू झालेली ही साथ आजही तितकीच मजबूत आहे. तुझं हसतमुख व्यक्तिमत्त्व, मदतीचा हात नेहमी पुढे करणारा स्वभाव, आणि संकटातही सकारात्मक राहण्याची सवय — या सगळ्यामुळे तू माझ्या आयुष्यातील एक अतिशय जिवलग मित्र आहेस.

तू नेहमी नवीन गोष्टी शिकण्याचा आणि स्वतःला सिद्ध करण्याचा प्रयत्न करतोस. तुझ्या मेहनतीमुळे तू यशाच्या शिखरावर पोचशील, यात मला कधीच शंका वाटत नाही. तुझं ध्येय, तुझं आत्मविश्वास आणि तुझं सातत्य हे खरंच प्रेरणादायी आहे.

आजचा दिवस तुझ्यासाठी आनंदाचा, गोड आठवणींनी भरलेला आणि खास लोकांच्या प्रेमाने न्हालेला असो. तुझ्या सर्व इच्छा पूर्ण होवोत आणि आरोग्य चांगलं राहो, हीच ईश्वरचरणी सदिच्छा.

लवकरच भेटूया आणि हा खास दिवस एकत्र साजरा करूया. तोवर हा शुभेच्छांचा गुलाब तुला दिला समज.

पुन्हा एकदा वाढदिवसाच्या खूप खूप शुभेच्छा!

तुझा मित्र,
[तुझं नाव]
[दिनांक]

---

नातेवाईकांना तब्बेतीची विचारपूस करणारे पत्र

प्रिय [नातेवाईकांचं नाव] काका/आजी/मामा/आत्या/दादा/ताई,

सप्रेम नमस्कार!

आशा आहे की तुम्ही सर्वजण मजेत असाल. आम्ही इथे सगळे एकदम ठिक आहोत. खरं तर आज अचानक तुम्हाची खूप आठवण आली आणि मग वाटलं की एक पत्र लिहावं. काही दिवसांपूर्वी [कुणाचं नाव] कडून तुमच्या तब्येतीबद्दल काही ऐकलं आणि मनात थोडी काळजी वाटू लागली.

तुमची तब्येत सध्या कशी आहे? थोडा थकवा किंवा ताप, सर्दी वगैरे होता का? उपचार सुरू आहेत का? डॉक्टरांनी काही खास काळजी घ्यायला सांगितलंय का? तुम्ही वेळेवर औषधं घेताय ना? आणि सगळ्यांत महत्त्वाचं म्हणजे, आराम करताय ना?

सध्या हवामानात खूप चढ-उतार होतायत. थोडंफार अस्वस्थ वाटणं साहजिक आहे, पण तरीही काळजी घेतलीच पाहिजे. तुमचं वय आणि शरीराची गरज लक्षात घेता, नीट आहार घ्यावा, गरम पाणी प्यावं आणि पुरेशी झोप घ्यावी – हे सगळं लक्षात ठेवायला विसरू नका.

खरं तर तुमच्याशी फोनवर बोलावं असं वाटत होतं, पण म्हणालो, पत्र लिहिलं की जरा शांतपणे मनातल्या गोष्टी बोलता येतात. लवकरच वेळ मिळाल्यावर येऊन प्रत्यक्ष भेटायचा विचार आहे. पण तोपर्यंत, तुम्ही स्वतःची नीट काळजी घ्या आणि आम्हाला काहीही लागलं तर जरूर सांगावं.

कधी कधी आजारपणात माणूस थोडा उदास होतो, पण मी खात्रीने सांगतो – तुम्ही खूप मजबूत आहात. थोडा विश्रांतीचा काळ आहे, पण लवकरच तुम्ही परत तुमच्या नेहमीच्या उत्साहात परत याल.

सध्या घरात सगळं सुरळीत आहे. आई-बाबा तुमची खूप चौकशी करत होते. त्यांचाही नमस्कार घ्या. तसंच, आमच्याकडून सगळ्यांना प्रेमाने नमस्कार सांग.

लवकरच तुमचं पत्र किंवा फोन यावा, हीच अपेक्षा. स्वतःची आणि घरच्यांची काळजी घ्या.

आपला,
[तुमचं नाव]
[दिनांक]

---

सुट्टीतील अनुभव सांगणारे पत्र

प्रेषक:
अजय पवार
१०३, साई निवास,
अप्पा बळवंत चौक,
पुणे – ४११०३०.

प्रति,
प्रिय मित्र अमोल,

नमस्कार!
कसा आहेस? आशा करतो की तू व तुझं कुटुंब सर्वजण सुखरूप असाल. खूप दिवसांनी तुला पत्र लिहित आहे. या वर्षी उन्हाळ्याच्या सुट्टीत मला एक वेगळा अनुभव मिळाला, तो तुला शेअर करावासा वाटला म्हणून हे पत्र लिहित आहे.

या सुट्टीत आम्ही कुटुंबासह कोकणात चिपळूणला मामाच्या गावाला गेलो होतो. रोजच्या शहरातील धावपळीच्या जीवनातून सुटका मिळवून निसर्गाच्या सानिध्यात काही दिवस घालवता आले, हे खरंच भाग्यच होतं.

मामाचं घर खूप सुंदर आहे – आजूबाजूला नारळ, आंबा, काजूची झाडं आणि थोड्या अंतरावर एक लहानशी नदी आहे. सकाळी पक्ष्यांच्या किलबिलाटाने जाग यायची आणि संध्याकाळी नदीच्या किनारी फिरायला जायचं, या गोष्टी मला फारच आवडल्या. गावातील शांतता आणि स्वच्छ हवा यांनी मन अगदी प्रसन्न झालं.

या वेळेस मी वडिलांसोबत शेतातही गेलो. तिथे पेरणीचं काम चालू होतं. शेतीचा प्रत्यक्ष अनुभव घेताना खूप गोष्टी शिकायला मिळाल्या – माती, पाणी, मेहनत यांचं खऱ्या अर्थानं महत्व कळलं. गावातील लोकांचे साधे पण प्रेमळ वागणे खूप भावले.

याशिवाय आम्ही समुद्रकिनारीही गेलो. गणपतीपुळेचा समुद्रकिनारा पाहून मन हरखून गेलं. तिथे आम्ही नारळपाणी प्यायलो, पाण्यात खेळलो आणि सूर्यास्त पाहिला – खरंच अविस्मरणीय क्षण होते.

या सुट्टीने मला खूप आनंद दिला आणि नवीन ऊर्जा दिली आहे. परत पुण्यात आल्यावरही माझ्या मनात अजूनही कोकणातील आठवणी ताज्या आहेत. तूही सुट्टीत काय केलंस ते लिही. तुझ्या उत्तराची वाट पाहीन.

आपला मित्र,
रोहन

---

हवं असल्यास हे पत्र अधिक भावनिक, माहितीपूर्ण किंवा शैक्षणिक स्वरूपातही रूपांतरित करून देऊ शकतो.

“तुम्हाला अजून कोणते पत्र हवे आहे? हवे असेल तर comment मध्ये सांगू शकतात! आम्ही लवकरच टर पत्रलेखन किंवा जो प्रश्न असेल त्याचे उत्तर तुमच्यासाठी घेवून येऊ!